Naslov: MORFOLOŠKE I ANATOMSKE OSOBINE PREVREMENIH GRANČICA ŠLJIVE (Prunus domestica L.) RAZVIJENIH NAKON PREKRAĆIVANJA MLADARA U RAZLIČITIM TERMINIMA LETNJE REZIDBE

Autori: Ivan P. Glišić, Dragica Vilotić, Tomo Milošević, Gorica Paunović, Radmila Ilić

Preuzmite: PDF

Rezime: Proučavanja obuhvaćena ovim radom su sprovedena tokom dvogodišnjeg perioda u agroekološkim uslovima Čačka (zapadna Srbija). Cilj je bio da se utvrdi da li različiti termini prekraćivanja mladara tokom letnje rezidbe šljive utiču na broj razvijenih prevremenih grančica, kao i na njihove morfološke i anatomske karakteristike. Istraživanja su sprovedena u proizvodnom zasadu sorte Čacanska rodna okalemljene na sejanac džanarike i zasađene na rastojanju 4 m × 2 m (1,250 stabala ha-1), u petoj i šestoj vegetaciji. U cilju indukovanja razvoja prevremenih grančica, mladari pomenute sorte su prekraćivani u pet različitih termina (20. maj, 5. jun, 20. jun, 5. jul i 20. jul). Nakon toga, na kraju zimskog mirovanja (februar) određen je broj prevremenih grančica koje su se razvile nakon prekraćivanja mladara u pomenutim terminima. Takođe, analizirane su i njihove morfološke [dužina i prečnik prevremenih grančica (cm), broj i dužina internodija (cm), kao i broj vegetativnih i cvetnih pupoljaka] i anatomske [širina ksilema (μm), broj trahea u odnosu na površinu ksilema i prečnik trahea (μm)] osobine. Rezultati su pokazali da prekraćivanje mladara u kasnijim terminima (T4 i T5) rezultira veoma malim brojem prevremeno razvijenih grančica do kraja vegetacije, dok ranije prekraćivanje mladara (T1 i T2) indukuje razvoj prevremenih grančica izražene bujnosti. Kao najpogodniji, može se izdvojiti treći termin (T3). Na mladarima sorte šljive Čačanska rodna prekraćenim u ovom terminu su se razvile umereno bujne prevremene grančice, normalnih anatomskih karakteristika, sa veoma povoljnim odnosom vegetativnih i cvetnih pupoljaka. Dobijeni rezultati ukazuju na mogućnost regulisanja bujnosti i rodnosti stabala šljive gajenih u sistemima guste sadnje putem izbora vrste pomotehničkog zahvata tokom letnje rezidbe i termina njegove primene.

Ključne reči: morfološke i anatomske osobine, Prunus domestica L., prekraćivanje mladara, letnja rezidba, prevremene grančice

Naslov: DIVERZITET S-GENOTIPA AUTOHTONOG MATERIJALA TREŠNJE GAJENE NA PROSTORU CENTRALNE SRBIJE

Autori: Slađana Marić, Sanja Radičević, Nebojša Milošević, Ivana Glišić, Milena Đorđević, Bojana Banović Đeri

Preuzmite: PDF

Rezime: Trešnja (Prunus avium L.) je samobesplodna vrsta voćaka, čija je auto-inkompatibilnost gametofitnog tipa, regulisana ekspresijom dva gena S-lokusa odgovornih za sintezu proteina S-RNaze i SFB, odnosno ženske i muške komponente specifičnosti prepoznavanja sopstvenog i nesopstvenog polena. Stoga je ekspresija gena S-lokusa od esencijalnog značaja za regulisanje genetičke kompatibilnosti sorti trešnje, koje su međusobno inkompatibilne ukoliko su istog S-haplotipa. Za trešnju je karakteristično da postoji određeni broj samooplodnih sorti koje mogu zametati plodove pri oprašivanju sopstvenim polenom i istovremeno, zahvaljujući mutaciji u SFB genu, predstavljaju univerzalne oprašivače za ostale sorte. Na osnovu S-genotipa, sorte trešnje su klasifikovane u do sada poznate 63 grupe inkompatibilnosti (označene od I do LXIII), kao i grupu samoplodnih sorti i grupu „0”, kojoj pripadaju sorte retkog S-genotipa kojii im omogućava da budu potencijalno dobri oprašiuvači sortama drugih grupa. Identifikacija S-genotipova kod autohtonih genotipova trešnje je ključan korak u molekularnoj karakterizaciji materijala kolekcionisanog na prostoru Republike Srbije, i od ogromnog je značaja kako za oplemenjivače, tako i za proizvođače zainteresovane za proizvodnju kvalitetnih genotipova adaptiranih na određene agroekološke uslove. Cilj ovog istraživanja bio je da sažme poznate informacije i otkrije nove podatke o S-alelima kod 23 autohtona, odnosno genotipa trešnje nepoznatog porekla gajenih na različitim lokalitetima centralne Srbije. Genomska DNK ispitivanih genotipova trešnje je izolovana iz uzoraka mladog lista, primenom modifikovane CTAB mini prep metode. Upotreba lančane reakcije polimeraze (PCR) sa konsenzus prajmerima za drugi intron S-RNaze, prajmerima specifičnim za S-RNazu i određene alele SFB gena, zajedno sa DNK fragment analizom sa fluorescentno obeleženim prajmerima za amplifikaciju prvog introna S-RNaze i SFB introna, otkrila je 10 alela (S1 do S6, S9, S12, S13 i S22) koji su generisali 13 S-genotipova: S1S2 (jedan genotip), S1S4 (jedan genotip), S1S5 (jedan genotip), S2S3 (četiri genotipa), S3S4 (dva genotipa), S3S5 (dva genotipa), S3S6 (tri genotipa), S3S9 (dva genotipa), S3S12 (dva genotipa), S4S5 (jedan genotip), S4S13 (jedan genotip), S5S22 (jedan genotip) i S6S9 (dva genotipa). U ispitivanom autohtonom materijalu ustanovljeno je da je S3 najzastupljeniji alel, sa frekvencijom od 32,6%, dok je S2S3 najčešći S-genotip, sa učestalošću od 17,4%. Na osnovu dobijenih rezultata, autohtoni genotipovi trešnje su svrstani u 12 grupa inkompatibilnosti i grupu univerzalnih donora („0”). Rezultati ovog rada pružaju važne informacije o njihovoj međusobnoj kompatibilnosti i diverzitetu S-lokusa kod genotipova trešnje decenijama gajenih na prostoru naše zemlje.

Ključne reči: Prunus avium L., autohtoni genotip, SRNaza, SFB, S-haplotip, gametofitna samo-inkompatibilnost

Naslov: Uticaj selekcija stepske višnje, Oblačinske višnje i magrive kao podloga za kalemljenje na smanjenje bujnosti i osobine ploda trešnje

Autori: Tijana Narandžić, Mirjana Ljubojević, Dragan Milatović, Magdalena Pušić, Milica Grubač

Preuzmite: PDF

Rezime: Smanjenje bujnosti kalemljenjem na podloge sa sposobnošću kontrole vegetativnog rasta plemke, uz postizanje kvaliteta ploda u skladu sa zahtevima tržišta, od značaja su za podizanje gustih zasada trešnje. Cilj istraživanja je bio da se ustanovi u kolikoj meri 27 kandidata podloga selekcionisanih u okviru vrsta Prunus cerasus L., Prunus fruticosa Pall. i Prunus mahaleb L., utiču na redukciju bujnosti sorte Summit izražene kroz površinu poprečnog preseka debla, kao i na morfološka i organoleptička svojstva ploda u odnosu na kontrolne podloge Gisela 5 i Colt. U poređenju sa biljkama na podlozi Gisela 5, redukcija je postignuta kod 41% kandidata podloga, dok je u odnosu na Colt ostvarena kod 96% kandidata. Kod 52% kandidata podloga ostvarena je statistički značajno veća prosečna masa ploda u odnosu na obe kontrole, gde je na 75% P. cerasus kandidata i 46% kandidata stepske višnje ostvarena masa iznad 9 g. Među više perspektivnih kandidata, PC_06_04 i PF_07_02 su se istakli u pogledu pozitivnog uticaja na najvažnija svojstva ploda - masu, širinu i sadržaj rastvorljivih suvih materija, kao i u pogledu redukcije vegetativnog rasta kalemljenih biljaka.

Ključne reči: Prunus cerasus L., Prunus fruticosa Pall., P. mahaleb L., podloge, trešnja, bujnost, kvalitet ploda

Naslov: Floristička analiza korova u organskim zasadima maline

Autori: Sanja Živković, Tanja Vasić, Darko Jevremović, Vera Katanić, Olga Mitrović, Bojana Vasilijević, Mitra Debasis

Preuzmite: PDF

Rezime: Analizom korovske flore u mladim zasadima maline u selu Osreci zabeleženo je prisustvo ukupno 26 korovskih vrsta [7 korovskih (segetalnih), 13 korovsko-ruderalnih, 1 ruderalna i 5 korova livada i pašnjaka]. Većina evidentiranih korova cvetala je od juna do septembra. U konstatovanoj korovskoj flori dominirali su predstavnici klase Magnoliopsida (dikotile, širokolisni korovi) i to 24 vrste, dok su iz klase Liliopsida (monokotile, uskolisni korovi), bile prisutne samo dve vrste. Analiza životnih formi korova u zasadima maline pokazala je blagu dominaciju hemikriptofita (38,46%) u odnosu na geofite (30,77%) i terofite (26,92%). Zakorovljenost nije bila velika, jer je na svakih deset do petnaest dana vršeno međuredno kultiviranje, a u redovima, oko biljaka, su ručno odstranjivani korovi. Bez obzira na mehaničko odstranjivanje korova diverzitet korovske flore nije bio zanemarljiv. U svim posmatranim mladim zasadima maline najučestaliji korovi bili su: Salvia verticillata L., Lathyrus latifolius L., Cirsium arvense (L.) Scop., Equisetum arvense L., Pteridium aquilinum (L.) Kuhn., Polygonum convolvulus L., Convolvulus arvensis L., Chenopodium album L.

Ključne reči: malina, korovska flora, širokolisni korovi, uskolisni korovi

Naslov: ORGANSKA PROIZVODNJA AMERIČKE VISOKOŽBUNASTE BOROVNICE KORIŠĆENJEM RETORTNOG BUKOVOG UGLJA

Autori: Sanja Živković, Tanja Vasić, Biljana Mihajlović, Vera Katanić, Bojana Vasilijević, Darko Jevremović, Mitra Debasis

Preuzmite: PDF

Rezime: Istraživanja obuhvaćena ovim radom sprovedena su u cilju proučavanja uticaja primene retortnog bukovog uglja na broj i dužinu jednogodišnjih prirasta kod biljaka visokožbunaste borovnice sorte Duke. Eksperimentalni ogled bio je postavljen po dizajnu slučajnog blok sistema i uključivao je tri tretmana i kontrolu. Biljke koje su poslužile kao kontola zasađene su u plastične saksije napunjene mešavinom strugotine i komercijalnog supstrata za gajenje borovnice čiji proizvođač Klasman. Biljke iz tretmana su posađene na isti način ali uz dodatak retortnog bukovog uglja u zoni korena i korenovog vrata biljaka u količini od 150 g (T1), 100 g (T2) i 50 g (T3). Broj i dužina jednogodišnjih prirasta praćeni su tokom dve godine. Dobijeni rezultati su pokazali da retortni bukov ugalj pozitivno utiče na broj i dužinu jednogodišnjih prirasta. Naime, biljke u tretmanu su imale veću dužinu i broj jednogodišnjih prirasta u odnosu na kontrolne biljke. Utvrđene su i razlike u dobijenim rezultatima u zavisnosti od primenjene količine retortnog bukovog uglja. Najveća prosečna dužina i broj jednogodišnjih prirasta zabeleženi su u tretmanu sa 150 g retortnog bukovog uglja. Veći broj i veća dužina jednogodišnjih prirasta u svim tretmanima i kontroli zabeleženi su u drugoj godini proučavanja.

Ključne reči: organsko gajenje, retortni bukov ugalj, američka visokožbunasta borovnica, prirast lastara