Naslov: UTICAJ BILJNIH REGULATORA RASTA NA KVALITET PLODA KRUŠKE (Pyrus communis L.) SORTI VILIJAMOVKA I ABATE FETEL

Autori: Aleksandar Životić, Jelisaveta Seka Cvijanović, Borut Bosančić, Miljan Cvetković2, Aleksandra Korićanac

Preuzmite: PDF

Rezime: Kruška je pored jabuke i šljive najvažnija vrsta voćaka u Bosni i Hercegovini. Najzastupljenija sorta u proizvodnji kruške na teritoriji Republike Srpske je Vilijamovka, dok se kao njeni oprašivači najčešće koriste sorte Santa Marija i Abate Fetel. Kruška se uzgaja u sistemu vretena, a kao podloga se zbog karakteristika zemljišta, najviše koristi sejanac divlje kruške (Pyrus communis L.). U cilju regulisanja rasta i rodnosti, kao i dobijanja plodova zadovoljavajućeg kvaliteta, poslednjih godina u redovnoj proizvodnji se koriste i biljni regulatori rasta. Cilj istraživanja je ispitivanje uticaja biljnih regulatora rasta na kvalitet plodova sorti Vilijamovka i Abate Fetel uzgajanih u sistemu vretena na sejancu divlje kruške (Pyrus communis L). Ispitivanje je izvršeno u proizvodnom voćnjaku Dejana Popovića u selu Palačkovci Donji, opština Prnjavor, tokom 2016. i 2017. godine. Klimatski uslovi su bili dosta neujednačeni po godinama istraživanja, što je moglo imati određenog uticaja na ispitivane karakteristike. U zasadu su primenjena tri tretmana: tretman 1 Proheksadion-Ca u količini 2 kg/ha u fazi punog cvetanja; tretman 2 GA4+7 1.8% + BA 1.8% u količini 300 ml/ha u fazi punog cvetanja i tretman 3 GA4+7 1.8% + BA 1.8% u količini 300 ml/ha u fazi punog cvetanja uz primenu Proheksadion-Ca u količini 2 kg/ha 14 dana posle fenofaze punog cvetanja, i 2 kg/ha Proheksadion-Ca 21 dan posle fenofaze punog cvetanja. Ispitivanje uticaja biljnih regulatora rasta na kvalitet ploda kruške obavljeno je kroz analizu mase ploda, dimenzija (dužine i širine) ploda, čvrstoće ploda, sadržaja rastvorljivih suvih materija i broja semenki u plodu. Najveća krupnoća plodova, bez obzira na godinu i sortu konstatovana je kod plodova na stablima tretiranim sa GA4+7+BA. Kod obe ispitivane sorte u 2017. godini, krupnoća plodova na kontrolnim stablima bila je statistički značajno manja u odnosu na krupnoću plodova na stablima u tretmanima. Statistički visoku značajnost pokazale su sortne razlike kao i uticaj godine i primenjenog tretmana u pogledu dužine ploda. Prosečna širina ploda je bila dosta neujednačena između godina istraživanja, sa značajno nižim vrednostima u 2017. godini kod obe ispitivane sorte, a što se dovodi u vezu sa masom ploda. Sadržaj rastvorljive suve materije u plodovima bila je najveća kod stabala tretiranih sa GA4+7+BA kod sorte Abate Fetel u 2016. godini (12,7 %), a kod sorte Vilijamovka u 2017. godini (12,4 %). Nije utvrđena značajna razlika u broju semenki između kontrolnih i tretiranih stabala. Kod obe ispitivane sorte najbolje rezulate u pogledu krupnoće plodova dala je primena GA4+7+BA u periodu punog cvetanja. Individualna upotreba ProheksadionCa u vreme cvetanja nema značajniji uticaj na karakteristike ploda ispitivanih sorti.

Ključne reči: kruška, biljni regulatori rasta, morfometrijske osobine ploda, kvalitet ploda, semenke

Naslov: BIOLOŠKE OSOBINE NOVIJIH GENOTIPOVA VIŠNJE (Prunus cerasus L.) STVORENIH U INSTITUTU ZA VOĆARSTVO, ČAČAK

Autori: Sanja Radičević, Radosav Cerović, Slađana Marić, Nebojša Milošević, Ivana Glišić, Olga Mitrović, Aleksandra Korićanac

Preuzmite: PDF

Rezime: Rad na stvaranju novih genotipova višnje u Institutu za voćarstvo, Čačak, započeo je 1960. godine. Glavni ciljevi oplemenjivačkog rada su stvaranje samooplodnih sorti višnje visokog potencijala rodnosti, odgovarajućeg kvaliteta ploda (krupnoća, nizak udeo koštice u ukupnoj masi ploda uz njeno lako odvajanje, visok sadržaj rastvorljivih suvih materija, povoljan odnos šećera i kiselina), pogodnih za različite vidove industrijske i prerade u domaćinstvu, kao i za jelo u svežem stanju. Od novih genotipova se očekuje proširenje sezone berbe u odnosu na prosečno vreme sazrevanja u uslovima Čačka (treća dekada juna), prvenstveno u pravcu ranijeg sazrevanja. Posebna pažnja je posvećena stvaranju i selekciji genotipova tolerantnih/otpornih na pegavost lista (Blumeriella jaapii (Rehm.) v. Arx.) i sušenje cvetova i grančica trešnje i višnje (Monilinia laxa /Ader et Ruhl./ Honey ex Whetz.). Osnovni oplemenjivački metod je planska hibridizacija u okviru obične višnje (Prunus cerasus L.). Takođe, kao veoma značajan se primenjuje i metod selekcije iz prirodne populacije genotipova višnje područja Balkana. Kao rezultat ovakvog rada, do sada je priznato pet sorti višnje ? u ranijem periodu Čačanski Rubin i Šumadinka, a u novije vreme sorte Sofija, Nevena i Iskra, i izdvojeno više elitnih hibrida iz prirodnih i populacija planskih hibrida. Imajući u vidu da u pedigreu komercijalno značajnih sorti dominira mali broj genotipova, oplemenjivački program na stvaranju novih sorti višnje u Institutu za voćarstvo, Čačak, koncipiran je tako da u potomstvu kombinuje pozitivne osobine domaćih i introdukovanih sorti dobro prilagođenih našim agroekološkim uslovima, i autohtonih genotipova za koje su proizvođači tradicionalno vezani, a koji se odlikuju pozitivnim proizvodnim osobinama (rano vreme sazrevanja, krupnoća ploda, otpornost). U radu su predstavljeni rezultati dvogodišnjeg (2013-2014. godina) ispitivanja vremena cvetanja i sazrevanja, morfometrijskih karakteristika i hemijskog sastava ploda novije priznatih sorti višnje Instituta za voćarstvo, Čačak ŠIskra (Köröser Weichsel x Heimanns RubinĆ, Nevena (Köröser Weichsel x Heimanns Konserven Weichsel) i Sofija (Čačanski Rubin x Heimanns Konserven Weichsel), kao i perspektivnih genotipova dobijenih planskom hibridizacijom ŠII/40 (Köröser Weichsel x Heimanns Konserven Weichsel i V/106 (Köröser Weichsel x Heimanns Konserven Weichsel)Ć i selekcijom iz prirodne populacije (G-6 i G10), poređenih sa osobinama standardne sorte (Heimanns Konserven Weichsel). Sorta Sofija i genotip G10 se mogu izdvojiti na osnovu ranog vremena sazrevanja (početak druge dekade juna), potencijala za krupnoću ploda (7,20 g; 6.83 g, resp.), harmoničnog odnosa parametara hemijskog sastava ploda, kao i poljske otpornosti na prouzrokovače ekonomski značajnih bolesti i štetočine. Zahvaljujući brojnim pozitivnim biološkim i proizvodnim osobinama, ispitivani genotipovi zaslužuju da se nađu u komercijalnim zasadima višnje, kao i u oplemenjivačkim programima kao roditeljske sorte.

Ključne reči: Prunus cerasus L., sorte, perspektivni hibridi, kvalitet ploda, poljska otpornost

Naslov: KVALITET PLODA SORTI JAGODE (Fragaria ananassa Duch.) POD UTICAJEM PRIMENE MINERALNIH I MIKROBIOLOŠKIH ĐUBRIVA

Autori: Jelena Tomić, Žaklina Karaklajić Stajić, Marijana Pešaković, Svetlana M. Paunović, Mira Milinković, Boris Rila1, Aleksandra Korićanac

Preuzmite: PDF

Rezime: U radu su prikazani rezultati dvogodišnjih istraživanja (2016-2017) uticaja sorte i đubriva na kvalitet ploda tri sorte jagode: Clery, Joly i Garda, kako bi se na osnovu dobijenih rezultata dala preporuka za povećanje potrošnje jagode u svežem stanju. Ogled je postavljen po potpuno slučajnom planu, i proučavan je efekat dva faktora, sorte i đubriva. Primenjena su tri tipa đubriva: M mineralna đubriva, M+B kombinacija mineralnih đubriva i mikrobiloškog đubriva, B mikrobiološko đubrivo. U tretmanu mineralnim đubrivom korišćene su različite formulacije đubriva u skladu sa fenofazama razvoja biljaka, a u kombinovanom tretmanu mineralnim i mikrobiološkim đubrivima primenjene su dvostruko manje količine oba tipa đubriva u odnosu na količine primenjene u samostalnim aplikacijama. Aplicirano mikrobiološko đubrivo bilo je sastavljeno od kombinacije različitih bakterija koje pripadaju rodu Bacillus. Uzorci plodova uzeti u fazi pune zrelosti za analizu mase, čvrstine i sadržaja rastvorljive suve materije, čuvani su na -20°C i korišćeni dalje za ispitivanje hemijskih osobina. Masa ploda je određena merenjem na tehničkoj vagi, čvrstina ploda pomoću penetrometra, a sadržaj rastvorljive suve materije određen je pomoću ručnog refraktometra. Za određivanje ukupnih kiselina i šećera uzorci su najpre homogenizovani i profiltirirani, pa je nakon toga titracijom sa 0,1 N NaOH određen sadržaj ukupnih kiselina (UK), a metodom Luff -Schoorl sadržaj unkupnih (UŠ), invertnih šećera (IŠ) i saharoze (SAH). Merenje antioksidativnog kapaciteta ploda vršeno je pomoću dva testa, DPPH i ABTS. Značajno veća masa ploda evidentirana je kod sorti Joly i Garda (19,5 g i 19,8 g) u poređenju sa sortom Clery (16,2 g), dok je kod sorte Garda zabeležena i najveća vrednost čvrstine ploda (18,3 N). Sorta Clery je imala visok sadržaj rastvorljive suve materije (12,2%), ukupnih i invertnih šećera u plodu (9,20% i 8,66%) u svim tretmanima đubrivima. Značajno viši sadržaj ukupnih kiselina evidentiran je kod sorte Garda (0,99%), dok je sorta Joly imala značajno viši antioksidativni kapacitet ploda (29,5 i 30,7 μmol TE/g sv.m.plo.) u poređenju sa ostalim ispitivanim sortama. Takođe, konstantno visok antioksidativni kapacitet ploda zabeležen je kod sorte Joly u svim ispitivanim tretmanima đubrenja. Sorta Garda se odlikovala krupnim i čvrstim plodovima i visokim sadržajem kiselina, što je čini pogodnom kako za svežu potrošnju tako i za preradu. U pogledu antioksidativnog kapaciteta ploda, najbolje rezultate je pokazala sorta Joly, koja se može preporučiti za potrošnju u svežem stanju kao visokokvalitetna sorta jagode. Sa druge strane, zbog pozitivnog efekta kombinovane primene mineralnog i mikrobiološkog đubriva na sadržaj šećera, može se preporučiti delimična supstitucija mineralnih đubriva mikrobiološkim đubrivima, u cilju unapređenja nutritivnog kvaliteta ploda.

Ključne reči: sorte jagode, đubrivo, masa ploda, šećeri, ukupne kiseline, antioksidativni kapacitet

Naslov: RODNI POTENCIJAL I KARAKTERISTIKE PLODA DVORODNIH SORTI MALINE POLKA I HERITIDŽ GAJENIH U ISTOČNOM DELU BOSNE I HERCEGOVINE

Autori: Aleksandar Životić, Jelisaveta Seka Cvijanović, Mirjana Žabić, Borut Bosančić, Miljan Cvetković2

Preuzmite: PDF

Rezime: Proizvodnja maline u Bosni i Hercegovini je bazirana na uzgoju jednorodnih sorti, dok se dvorodne (remontantne) sorte uzgajaju u mnogo manjem obimu. Veliki značaj u gajenju dvorodnih sorti maline u BiH ima sorta Polka, dok se u zasadima u mnogo manjem obimu gaji i sorta Heritidž. U radu je data komparativna analiza rodnog potencijala i osnovnih karakteristika ploda sorti Polka i Heritidž, gajenih na području istočnog dela Bosne i Hercegovine. Istraživanje je obavljeno u proizvodnim zasadima na teritoriji opštine Bratunac tokom trogodišnjeg perioda (2014-2016). Zasadi su podignuti 2009. godine u formi redne trake i sa modifikovanom armaturom. Žica je postavljena u paru u dva nivoa sa ciljem da zadržava izdanke u rednom prostoru. Razmak sadnje kod sorte Heritidž iznosi 2,5 x 0,3 m, odnosno kod sorte Polka 2,7 x 0,3 m. Izdanci se svake godine uklanjanju do osnove, tako da se proizvodnja obavlja samo na jednogodišnjim izdancima. U drugom delu vegetacije jednogodišnji izdanci se nakon postizanja visine od 1,5-1,7 prekraćuju kako bi se stimulisao razvoj bočnih plodonosnih grana. Istraživanje rodnog potencijala (broj izdanaka po metru špalira, broj aktiviranih pupoljaka na izdanku, broj plodonosnih prirasta po izdanku, procenat plodonosnih prirasta, broj plodova po plodonosnom prirastu i izdanku, prinos po izdanku i jedinici površine) analiziran je na jednom metru špalira u pet ponavljanja. U fazi komercijalne zrelosti, uzeto je po 50 plodova za ispitivanje osnovnih karakteristika (masa ploda, dužina i širina ploda). Za obradu podataka korišćena je faktorijalna analiza varijanse i LSD test. U godinama istraživanja konstatovana je značajna razlika u klimatskim uslovima, posebno u količini padavina (2014) što je moglo uticati na nešto veći prinos kod obe sorte tokom te godine. Najveći broj izdanaka po dužnom metru kod sorte Polka bio je tokom 2014. godine (16,6), a kod sorte Heritidž tokom 2015. godine (28,0). Veliki broj aktiviranih lateralnih prirasta kod remontantnih sorti, ne odražava ujedno i rodni potencijal imajući u vidu da je jedan broj bočnih prirasta vegetativnog karaktera, posebno u nižim zonama izdanka. Najveći broj plodonosnih prirasta utvrđen je kod sorte Polka tokom 2016. godine (20,7). Dosta ujednačen broj plodonosnih prirasta kod sorte Heritidž bio je tokom 2014. (14,4) i 2016. (14,9) u odnosu na 2015. godinu (13,5). Procenat plodonosnih prirasta u odnosu na ukupan broj formiranih kretao se u rasponu od 53,0 do 65,9%. Veći broj plodova po izdanku utvrđen je kod sorte Polka (87,8-139,6) u odnosu na sortu Heritidž (50,0-85,6). Sorta Polka je takođe imala i značajno veću krupnoću plodova (4,3-4,7 g) u odnosu na sortu Heritidž (2,7-4,7 g), što se odrazilo i na ukupan prinos. Apsolutno najveći prinos po izdanku zabeležen je kod sorte Polka u 2016. godini (805,5 g). Imajući u vidu relativno visoke prinose kao i kvalitet ploda, uzgoj remontanih sorti može biti veoma opravdan i kao značajna komplementarna aktivnost voćara u ovoj regiji.

Ključne reči: malina, sorta, izdanak, plod, masa, prinos